1991 – Het Deventer samenlevingsregister
Janna van der Hoef en Pauly van der Wildt. Zo luiden de namen van twee vrouwen die in Deventer op woensdag 5 juni 1991 geschiedenis schreven. Zij lieten hun samenleving officieel bevestigen in het Deventer stadhuis en werden daarmee de eerste mensen in Nederland die op deze manier hun levens aan elkaar verbinden. Flipo-verslaggever Gerard Potijk was er natuurlijk bij en noteerde uit de mond van Seef Moester, als bevestigende ambtenaar, de volgende uitspraak:’Deventer toont opnieuw haar imago van vrijheid en vooruitstrevendheid’.
Hoewel het samenlevingsregister waarin het paar werd bijgeschreven op dat moment (nog) niet de status bezat van het huwelijksregister, was het als alternatief toch een flinke stap op weg naar de volledige gelijkschakeling van een homo- en een heterohuwelijk. Dat de gemeente Deventer met het instellen van een samenlevingsregister in een behoefte voorzag bleek wel uit de twintigtal aanvragen die, slechts binnen een week na het gemeenteraadsbesluit van 27 mei 1991, waren binnengekomen.
Veel publiciteit
Janna en Pauly waren dus de eersten en, hoewel geschrokken van alle publiciteit, ze genoten zichtbaar van hun moment. Ringen werden uitgewisseld en een samenlevingsboekje uitgereikt. Talloze aanwezigen maakten gebruik van de gelegenheid om het paar te feliciteren en ook namens COC-Deventer werden felicitaties aangeboden, vergezeld van een bloemstukje. Janna van der Hoef tenslotte: ‘Dat het geen officieel huwelijk is, kan ons niet schelen. Voor ons gevoel zijn we echt getrouwd’.
Een wettelijke grondslag voor een huwelijk door mensen van hetzelfde geslacht was er op dat moment nog niet; pas vanaf 1998 konden paren van gelijk – en verschillend – geslacht in Nederland een geregistreerd partnerschap sluiten. Sinds 2001 kunnen twee vrouwen of twee mannen in het Europese deel van Nederland burgerlijk huwen. De wet die dit regelde, is op 1 april van dat jaar in werking getreden. Dit was wereldwijd de allereerste legalisatie van een huwelijk tussen twee partners van hetzelfde geslacht. Het homohuwelijk in Nederland is geen apart huwelijk, oftewel een huwelijksvorm die uitsluitend gericht is op twee personen van hetzelfde geslacht. In Nederland is ervoor gekozen om het bestaande burgerlijk huwelijk, dat voorheen alleen open stond voor personen van verschillend geslacht, open te stellen voor gelijkgeslachtelijke stellen. Sinds 2001 kan volgens het Burgerlijk Wetboek een geregistreerd partnerschap ook worden omgezet in een huwelijk.
Deventer stond dus letterlijk aan de wieg van het ‘homo-huwelijk’ dat anno 2023 in 33 landen in de wereld mogelijk is. Meest recent is Estland, waar de openstelling van het huwelijk vanaf 1 januari 2024 van kracht zal zijn.
Onder grote publieke belangstelling arriveren de dames Pauly van der Wildt (l) en Janna van de Hoef (r) per koets bij het gemeentehuis van Deventer. Hun samenleving werd door een ambtenaar van de burgelijke stand officieel bevestigd. Zij zijn daarmee de eerste mensen in Nederland die hun levens op deze manier aan elkaar verbinden. (Foto: ANP)
